Horasan Harcı ve Özellikleri

Koray Kor

Admin
Administrator
Katılım
9 May 2017
Mesajlar
567
Tepkime puanı
951
Puanları
11
'Horasan harcıolarak bilinen harç, antik dönem insanları tarafından bulunan, içinde pişirilmiş ve öğütülmüş toprak ürünleri katılan bir malzemedir eski dönemlerde yapı ustalarının, kullandıkları malzemelerin mukavemetini arttırmak için; malzemenin içine yumurta akı, peynir, reçine, pişmiş toprak gibi katkı maddeleri katarak meydana getirdikleri harçtır. Çok kuvvetli ve Suya dayanıklı bileşimdir.


Horasan harçlarının özellikleri birçok tarihi yapıdan alınan örneklerde incelenmiştir. Bunlardan, Rodos, Venedik, Girit, bazı Bizans ve daha geç dönem yapıları ile Ayasofya’da, kullanılan horasan harçlarının, kireç/tuğla tozu oranlarının 1/4 ile 1/2 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Bu harçların XRD analizlerinden; bağlayıcı malzemenin, kirecin karbonatlaşması sonucu oluşan kalsit kristalleri ile tuğla tozu ve kirecin reaksiyonu sonucu oluşan kalsiyum, silikat ve alüminat hidratlardan oluştuğu gözlenmiştir. Bu örneklerin 200–600ºC’da kalsiyum silikat ve alüminat hidratlarda bulunan suyun kaybından ve 700–900ºC’da kalsitte bulunan CO2 kaybından meydana gelen ağırlık azalmalarının değerlerinden, harçların hidrolik özellikleri hakkında bilgi edinilmektedir.


Horasan harçlarında agrega olarak kullanılan tuğlalarının yoğunlukları kireç taşı, granit, bazalt vb. agregalardan daha düşüktür. Bu nedenle, horasan harçları daha hafif ve daha büyük çekme dayanımına sahiptir. Ayasofya’nın kubbesinde kullanılan horasan harçlarının bu özelliklere sahip olması, kubbenin depreme daha dayanıklı olmasını sağlamaktadır.


Horasan Harcın Özellikleri


- Horasan harç ve sıvaları kireç, tuğla kırıkları ve bazen de ince kum karışımı ile elde edilmektedir.

- Bu harç ve sıvalar, çimento harç ve sıvalardan çok daha gözenekli bir yapıya ve daha düşük yoğunluklara sahiptir.

- Horasan harç ve sıvalar kireç ve etkisiz agrega kullanılarak hazırlanan kireç harçlarından (hidrolik olmayan) daha büyük basınç dayanımlarına sahiptir. Bu durum, onların hidrolik özelliğe sahip olduklarını göstermektedir.

- Horasan harçları ağırlıkça yaklaşık 1 kireç, 3 tuğla kırığı karıştırılarak hazırlanmıştır.

- Horasan sıvaların hazırlanmasında kireç daha fazla kullanılmıştır. Bunların hazırlanmasında ağırlıkça %50’nin üzerinde kireç kullanılarak hazırlandığı söylenebilir.

- Özellikle sıcaklık, halvet gibi mekanlarda zeminden yaklaşık 1,5 metreye kadar olan kısımlarda koyu kırmızı renkli ve alt tabakadan daha geçirimsiz üst sıva tabakası kullanılmıştır. Bu tabakalar yapının suyla daha fazla temas eden bölgeleridir. Sıvaların koyu kırmızı rengi hematit kullanılarak sağlanmıştır.

- Horasan sıvaların hazırlanmasında, harçlardan farklı olarak ince taneli tuğla agregalar kullanılmıştır.

- İncelenen bütün horasan harç ve sıvalarda bulunan karbon dioksit/yapısal su oranları 10’un altındadır. Bu nedenle bu harç ve sıvaların hidrolik özellik gösterdiği gözlenmiştir.

- Horasan sıvaların yüzeyinde, iç kısımlarında ve tuğla agregaların içlerinde karbonatlaşan kirecin su ile çözünerek tekrar çökelmesi gözlenmiştir. Bu çökelmelere rağmen, sıvaların bozulmadan günümüze kadar geldiği göz önüne alınırsa bu sıvaların hamam yapıları için kullanılabilecek dayanıklı ideal malzemeler olduğu söylenebilir.
- Hamam yapılarında kullanılan sıvalarda kireç ile doğal puzolan kullanılmayıp suni puzolan olan tuğla kırıklarının kullanılmasının nedeni bu çökelmeler ile açıklanabilir. Agrega olarak kullanılan tuğlaların bu çökelmelere olanak sağlayacak gözenekli yapıya sahip olmalarının, sıvaları daha dayanıklı kıldığı ileri sürülebilir.

- Harç ve sıvalarda agrega olarak kullanılan tuğlaların, kireç ile ara yüzeylerinde ve gözeneklerinde kalsiyum silikat hidrat ve kalsiyum alüminat hidrat oluşumlarının gözlenmesi, bu harç ve sıvaların hidrolik özelliğe sahip olduğunu göstermektedir.

- Horasan harç ve sıvaların hazırlanmasında, tuğla agregalar ile kirecin çok iyi karıştırılarak hazırlandığı tespit edilmiştir.

- Horasan harç sıvaların yapımında kireç ile birlikte az miktarlarda da olsa alçı kullanımı, etringit oluşumundan dolayı onların bozulmalarını hızlandırmaktadır.

- Harç ve sıvalar içinde agrega olarak kullanılan tuğlalar genelde açık veya koyu kırmızı renktedir.

- Horasan harç ve sıvalarda agrega olarak kullanılan tuğlalar, hamam yapı tuğlaları ve günümüz tuğlalarından daha gözeneklidir.

- Harç ve sıva içinde bulunan gözenekli tuğla agregaların, karbonatlaşmış kirecin su ile çözünüp, çökelme süreçlerinde oluşacak bozulmaların önüne geçerek onları daha dayanıklı hale getirdiği söylenebilir.

- Horasan harç ve sıvalarda agrega olarak kullanılan tuğlalar, hamam yapı tuğlaları ve günümüz tuğlaların temel ham maddesini kuvars, albit ve potasyum feldispatlar oluşturmaktadır. Horasan harç ve sıvalarda agrega olarak kullanılan tuğlaları yapı tuğlalarından farklılaştıran en önemli özellik içerdikleri amorf malzemelerin daha fazla olmasıdır. Bunun kaynağı üretimde kil minerallerince zengin doğal ham madde kaynaklarının kullanılmasıdır.

- Amorf malzemelerin, varlığı tuğlalara puzolan özelliğini vermektedir. Günümüz tuğlaları yüksek sıcaklıklarda pişirilmekte (900ºC ve üstü) ve bunun sonucunda amorf yapılar bozulmaktadır. Bu oluşumlar tuğlaların puzolanik özelliklerini azaltmaktadır.

- Tarihi yapılarda kullanılan tüm yapı tuğlaların puzolanik olduğu ve horasan harç ve sıva hazırlanmasında kullanılabileceği görüşü doğru değildir.

- Kullanılmadan önce su ile temas etmemiş haldedirler.

- Suda çözünen tuzları içermemektedirler.


Kayada horasan olup olmadığı nasıl anlaşılır:


üzerine su dök horasan gerçek kayadan daha geç kurur baya bi süre nemli kalır eğer devamlı suyla temas halindeyse cila yemiş gibi ıslak ve parlak olur bir de zamanında yapan ustası maharetli değilse anakayada emanet gibi durur görmek için iyi bakmak gerek.



Horasan bir sıvadır ve çeşitlidir. Tarihte birçok kavim ve uygarlık horasan sıva kullanmışlardır.
Şunuda belirteyim bazı kaya kütleleri toprak altında nemli kaldığı sürece horasan tarzı duruma gelmektedirler.
Dikkat isteyen bir iştir horasan çok güçlü olmasına rağmen ateş yakılıp sirke döküldügünde dagılır ikincisi dometes salçası hayatta dayanamaz tabi sirkeyle sogukken dökersen sıvı nitrojen bulaşık deterjanından (elde kullanılan) elde edilebilir patlayıcı bir maddedir bir takım kimyasal işlemle deterjandan elde edilebilir.



Horasan da önce küçük bir çatlak yarık yada delik gibi bir yer aranır bu 5 cm kadar olmalıdır. İhityacımız olan 1 adet piknik tüpü, tüpe bağlamak için bir fortum ve 1 adet içi delik kalem gibi bir çubuk bu tükenmez kalemde olabilir içi çıkarılır. Horasandaki çatlak yarık veya deliğe bu hortumun ucunda bağlı olan kalem sokulur ve tüp açılır gaz horasanın soğumasına ve kuvvetini kaybetmesine yol açar böylelikle gücünü kaybeder. Horasanı iyice soğutuncaya kadar tüp açık tutulur tabiki dikkatli olmanız gerekir havasız bir yerde yada gazı sıkıştıracak bri yer olmamalı daha sonra soğuduğuna emin olduğunuz bölgeye bayozla çalışılır ve buz gibi dağıldığını göreceksiniz. TEHLİKELİ MADDE ama dediklerimi uygularken horasanı kırmak yerine kendinizi uçurmayın dikkatli olunuz..




HORASANIN ÇÖZÜLMESİ:



1- limon suyu sirke eşit oranda karıştırılıp , içine bir miktar bunların toplamının 4/1 i yeterli olacaktır saf alkol, alkolle aynı oranda tuz ruhu karıştırılır bunların karıştığı yerde durulmaz maske takmaktada fayda var horasanın üzerine dökülüp yerden uzaklaşılır 2-3 saat için bu horasanı belli bir derinliğe kadar çözer murçla kırılacak hale getirir kazıma neticesinde sertleştiği yerde tekrara dökülmelidir çok derin horasan dökümünde işlem bayağı uzun sürer tahmini her uygulamamda 10-15 santim çözülme yapacaktır.



2- Horasanlı bölge dar bir alan ise saf alkol dökülür ve bir kaç saat bekledikten sonra hürmüz ile ısıtılır çekiçle kırılır.


Ekli dosyayı görüntüle 253104


Horasan Harcı Hakkında Bilgiler


Horasan harcı olarak bilinen harç; içinde pişirilmiş ve öğütülmüş toprak ürünleri katılan bir malzemedir eski dönemlerde yapı ustalarının, kullandıkları malzemelerin mukavemetini arttırmak için; malzemenin içine yumurta akı, peynir, reçine, pişmiş toprak gibi katkı maddeleri katarak meydana getirdikleri söylenirdi ama bunun bilimsel bir değeri yoktur.


opus caementicium


Modern betona benzer olup, agrega (kum,çakıl,kırmataş), bağlayıcı malzeme ve suyun karışımından meydana gelen yapay bir yapı malzemesidir. Agrega aslında çakıl, iri taş-moloz ve tuğla parçaları gibi bir dolgu malzemesidir. Bağlayıcı ise, ıslak agrega (sulandırılmış) ile karıştırılıp, kuruduğunda sağlam bir malzeme meydana getirir. Bir çok malzeme, hatta çamur (kil) bile bağlayıcı madde olabilir, ve harç olarak kullanılabilir. Tarihsel olarak kireç veya alçıtaşı bağlayıcı olarak kullanılmış, moloz taşlarla karıştırılıp kuvvetli bir harç (kireç harcı) imal edilmiştir. Roma’nın bu temel yapı karışımına katkısı, birincil bağlayıcı olarak, İtalya merkezinde bulunan (Baiae yakınlarında ve Vesuvius Dağı'nın eteklerindeki kentlerin çevresi) özel bir volkanik toz olan Pozzolona’yı (puzolan)ilave etmesidir. M.Ö.150' lerde keşfedilen bu malzeme sayesinde Romalılar su altına da harç uygulaması yapabilmişlerdir. Genellikle kireç ile karıştırılan puzolanın, su altındaki uygulamalarda saf hali kullanılmıştır.


Puzolan, agrega ile birlikte olağanüstü kuvvetli bir bağ oluşturmuştur. Roma İmp.’nun büyük bir bölümünde, benzer volkanik tozlar bulunmadığından, bu yerlerde yerel malzemeler (alçıtaşı veya kireç) bağlayıcı olarak kullanılmıştır.Vitruvius harcı oluşturan bağlayıcı, agrega ve su oranlarını ayrıntılı biçimde, kumlar arasındaki kalite çeşitliliğini de göz önüne alarak anlatmıştır. Önerdiği kum/kireç oranları şu şekildedir: Nehir, kumul ve ocak kumu için : 2/1; 2/1 ve 3/1. Çakıl parçaları ve kırık tuğlalar harca eklenirse, kum/parça/kireç oranı 2/1/1 olur ve bilinen beton elde edilir.


Harçtaki su oranı ise %15-20, puzolan eklenmesi halinde puzolan/kireç oranı 2/1 olmalıdır.
Bu metodun avantajını temel yapımında ,teras ve özellikle de su yapılarında görmüşlerdir. Rıhtım duvarları, dalgakıranlar, rıhtım tesisleri, köprü ayakları gibi çok büyük yapılar inşa edilmiştir. Mozaik tabanlar için dayanıklı yataklama harcı için de puzolandan yararlanılmıştır.



Horasan Açma Yöntemleri



1. Eğer taşlarla örülmüş bir duvarla karşılaşılırsa ve örülü taşları birbirine horasan harçı ile tutturulmuşsa yapılması gerekenler sırasıyla şunlardır.
Hürmüzle iyice ısılması gerekiyor, bir tüp ve Hürmüz işi görür, ısıtıldıktan sonra ilk önce soğuk su dökülür ve soğutulur ardıdan tekrar ısıtılır, yüksek derece de ısıtıldıktan sonra ikinciye sirkeyi iyice yedirerek dökeceksin, ve yarım saat bekleyeceksin, sonra bolyozla duvar aşağıya indirilir, bu kayadan yapılmış ve horasanla kayaların birbirine tutturulmuş hali için geçerlidir.



2. Eğer horasan harçına çok dar bir alanda rastlanmışsa rutubete karşı dayanıklı bir formülle yapılmıştır, yoksa dar alanlarda uzun süreli kalmazdı, onun çözümü için ise horasanlı bölgeye saf alkol dökülecek ve bir iki saat beklenecek, sonra hürmüzle ısıtılacak ve çekiçle kırılacak dar alanlar için çok etkilidir.




3. Yerde kapak veya kaplama horasan harçını geçmek en zorlarındandır , bunun birkaç yolu var, öncelikle saf limon suyu hazırlanacak, hazır konsantre kesinlikle olmayacak ve önceden de sıkılmış olmayacak, limonlar yerinde kesilecek ve suyu orda sıkılacak, sıkılıp üretilen oran kadar eşit düzeyde sirke hazırlanacak, ve ikisini karıştıracaksın, bu karışımın dötte biri kadar oranda da saf alkol ve aynı oranda iyotsuz tuz bu na eklenecek, bu toplam karışımı horasanın üzerine döktüğünde oradan uzaklaşman gerekiyor, ortalama 3 saat sonra 56-60 cm içeriye girilebilir duruma gelir, daha da kalınsa tekrar aynı uygulama yapılacak.



İkinci seçenek, bir plastik kovanın içine 4 litre içilebilir su koyulacak ve içine 1 kg toz şeker 1 kg tuz 1 litre elma sirkesi koyup 10 dakika karıştırılacak, horasanlı bölgeye dökülüp ortalama 7-8 saat beklenmesi gerekiyor, sonra kum gibi dökülür, Sonuç kesin.



Üçüncü seçenek, horasanlı bölgeye ortalama 15 kg toz şekeri eşit bir şekilde yüzeye yayacaksın, sonra üstüne sirke yavaş bir şekilde dökülecek, bunun üzerine de 3-4 cm toprak dökülecek, 1 gün bekletilecek, açıldığında yumuşacık bir örgü ile karşılaşacaksın.
 

Karabulut

Operatör
Katılım
26 Nis 2016
Mesajlar
1,239
Tepkime puanı
853
Puanları
17
Arazide gözlem yaparken birdefa denk gelmiştim tam sağlam bir işaret gözüme çarptı takip ettimki 10 mt var yok kaya içinden uçurmuşlar malı.
 
Üst